Οι παίκτες πολλές φορές κάτω από την πίεση του αγώνα ή της προπόνησης, μετά από μια επιτυχημένη ή αποτυχημένη προσπάθεια μιλούν με τον εαυτό τους. Άραγε τι να σκέφτονται οι ποδοσφαιριστές;
Ο τρόπος σκέψης επηρεάζει την απόδοση των παικτών; Οι παίκτες όταν μιλούν με τον εαυτό τους μπορεί να επηρεάσουν την απόδοσή τους; Οι θέτικες σκέψεις βοηθούν την απόδοση;
Τι γίνεται όμως με τις αρνητικές; Ένα είναι το σίγουρο. Οι σκέψεις των αθλητών επηρεάζουν την απόδοσή τους. Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα τα οποία σχετίζονται με τις σκέψεις των αθλητών. Το κοινωνικό περιβάλλον ή ο προπονητής μπορούν να επηρεάσουν τις σκέψεις των αθλητών; Η νίκη ή ήττα μπορεί να επηρεάσουν τις σκέψεις των αθλητών και με ποιο τρόπο;
Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή. Τι είναι σκέψεις;
Από τα αρχαία χρόνια, οι Στωικοί φιλόσοφοι πίστευαν ότι οι σκέψεις παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων. Ο Πλάτωνας όρισε τις σκέψεις ως «συνομιλία, που διεξάγει η ψυχή μόνη με τον εαυτό της».
Στη σύγχρονη αθλητική ψυχολογία η έρευνα της σκέψης αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πεδίο έρευνας. Ο όρος σκέψη πολλές φορές αναφέρεται και σαν αυτο-ομιλία. Με απλά λόγια, αυτο-ομιλία είναι αυτά που λένε οι αθλητές στον εαυτό τους είτε από μέσα τους είτε δυνατά. Μπορεί να έχει θετική, αρνητική, ή και ουδέτερη μορφή. Επίσης μπορεί να είναι παρακινητική «Πάμε δυνατά» ή να έχει μορφή καθοδήγησης «Σούταρε στη γωνία».
Σε μια από τις πρώτες έρευνες οι Mallett και Hanrahan δημοσίευσαν στο έγκυρο περιοδικό Sport Psychologist το 1997 κάποια πολύ σημαντικά αποτελέσματα για τη χρήση της αυτο-ομιλίας στον αγωνιστικό αθλητισμό. Εξέτασαν κατά πόσο η αυτο-ομιλία με μορφή καθοδήγησης μπορεί να επηρεάσει την απόδοση αθλητών δρόμου ταχύτητας 100 μέτρων. Οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν ήταν από τα 0-30μ. «σπρώξε», από τα 30-60μ. «φτέρνα», και τέλος από τα 60-100μ. «επίθεση».
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πειραματική ομάδα (οι αθλητές χρησιμοποιούσαν λέξεις-κλειδιά) βελτίωσε σημαντικά την απόδοσή της σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που δεν χρησιμοποιούσε τίποτα.
Ο αποτελεσματικός προπονητής και ο αθλητικός ψυχολόγος μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνική της αυτο-ομιλίας
- στην εκμάθηση δεξιοτήτων
- στη διόρθωση λαθών
- στη συγκέντρωση της προσοχής
- στη δημιουργία της κατάλληλης ψυχικής διάθεσης
- στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης
- στην παρακίνηση για περισσότερη προσπάθεια
- και στον αυτοματισμό της κίνησης.
Επίσης, θεωρείται ως βασική τεχνική που οδηγεί στην αύξηση της απόδοσης και στον έλεγχο του άγχους. Εντούτοις, η αυτο-ομιλία, όπως και κάθε ψυχολογική τεχνική, δε μαθαίνεται αυτόματα.
Οι προπονητές και οι προπονήτριες πρέπει να ενσωματώνουν τη χρήση της τεχνικής της αυτο-ομιλίας στην καθημερινή προπόνηση των αθλητών τους. Τότε οι αθλητές θα εκτελούν την αυτο-ομιλία στο άθλημά τους τόσο κατά τη διάρκεια της προπόνησης όσο και κατά τη διάρκεια του αγώνα.
Στο επόμενο άρθρο θα δώσουμε κάποιες απλές οδηγίες για την εφαρμογή της τεχνικής κατά την εκτέλεση του πέναλτι.
Ζουρμπάνος Νίκος